11+ Sai lầm cần tránh nếu không muốn phá sản vì chơi chứng khoán
Đầu tư chứng khoán (stock market) là kênh đầu tư hấp dẫn nhiều người. Nhà đầu tư có thể kiếm lợi nhuận tốt, linh hoạt và tham gia dễ dàng. Tuy nhiên, rất nhiều người đã phá sản do đầu tư chứng khoán. Hãy cùng tìm hiểu các nguyên nhân và cách phòng tránh.
1. Không nghiên cứu thị trường trước khi đầu tư
Nhiều người đầu tư mà không nghiên cứu kỹ cách vận hành của thị trường. Sau đại dịch Covid-19, lượng nhà đầu tư mới tăng chóng mặt, nhiều người lao vào thị trường mà không chuẩn bị, dẫn đến thua lỗ kéo dài.
Nghiên cứu thị trường là yếu tố quyết định.
Khi nhận được lợi nhuận ban đầu, nhà đầu tư thường nghĩ mình đúng, tiếp tục đầu tư mù quáng và gặp rủi ro lớn. Hãy nhớ rằng thị trường chứng khoán giống như một cái “nồi không đáy”. Nếu không tìm hiểu kỹ, dù có đổ bao nhiêu tiền, bạn vẫn có thể mất tất cả.
2. Không tìm hiểu kiến thức từ chuyên gia
Chứng khoán là một bài toán khó, và các chuyên gia tài chính chính là người hướng dẫn bạn giải quyết. Họ là những người từng trải, có kinh nghiệm và hiểu biết sâu rộng. Nghe lời khuyên của họ sẽ giúp bạn tránh được những sai lầm cơ bản.
Trang bị kiến thức từ chuyên gia là điều cần thiết.
Đừng hành động dựa trên cảm tính hay những lời khuyên vô căn cứ từ mạng xã hội. Hãy tìm đến những người có uy tín trong ngành để học hỏi.
3. Không có kế hoạch cắt lỗ và trung bình giá
Giá cổ phiếu biến động không lường trước. Nếu không có kế hoạch cắt lỗ, bạn dễ rơi vào bẫy tài chính. Hãy đặt ra mức cắt lỗ cụ thể và giữ vững kỷ luật.
Phân bổ danh mục đầu tư giúp giảm rủi ro.
Khi cổ phiếu không đạt kỳ vọng, hãy bán ngay và tìm cơ hội khác thay vì cố giữ.
4. Đầu tư theo linh cảm, không có kế hoạch
Đầu tư cảm tính là sai lầm phổ biến. Nhiều người hành động dựa vào linh cảm, bạn bè hoặc mạng xã hội thay vì nghiên cứu dữ liệu thực tế. Điều này dẫn đến những quyết định thiếu logic và hậu quả nặng nề.
Phân tích chuyên sâu là chìa khóa để thành công.
Hãy tập trung vào số liệu và phân tích thực tế thay vì hành động theo cảm xúc.
5. Bỏ qua các phương pháp phân tích kỹ thuật và cơ bản
Phân tích kỹ thuật giúp bạn nhận diện xu hướng và ngưỡng an toàn để ra quyết định. Phân tích cơ bản đánh giá tiềm năng doanh nghiệp, đảm bảo sự lựa chọn cổ phiếu hợp lý.
Kết hợp cả hai phương pháp để đạt hiệu quả cao nhất.
Đừng bỏ qua công cụ này nếu muốn đầu tư thành công.
6. Nóng vội, tham lam, không quan sát thị trường
Tham lam và tự tin thái quá khiến nhiều người mắc sai lầm. Hãy luôn giữ tâm lý tỉnh táo, không để cảm xúc chi phối các quyết định đầu tư.
Cân nhắc kỹ trước khi đầu tư.
Lập kế hoạch chặt chẽ trước khi tham gia bất kỳ giao dịch nào.
7. Không tính toán phí và thuế giao dịch
Phí giao dịch, thuế thu nhập cá nhân và các chi phí liên quan có thể làm hao hụt tài khoản của bạn. Chọn công ty chứng khoán có phí hợp lý để giảm thiểu chi phí không cần thiết.
8. Tâm lý bị ảnh hưởng, FOMO theo thị trường
FOMO (Fear of Missing Out – Nỗi sợ bỏ lỡ) khiến nhiều người chạy theo đám đông. Thay vì hành động cảm tính, hãy dựa vào dữ liệu và đánh giá tiềm năng dài hạn.
9. Ôm cổ phiếu đầu cơ
Đầu cơ cổ phiếu rủi ro cao và dễ mất kiểm soát. Hãy tập trung vào các cổ phiếu có tính thanh khoản cao và tiềm năng phát triển bền vững.
10. Bỏ hết vốn vào một cổ phiếu
Đừng đặt hết “trứng vào một giỏ”. Phân bổ danh mục đầu tư là cách tốt nhất để giảm thiểu rủi ro.
11. Đu đỉnh cổ phiếu
Mua cổ phiếu ở mức giá đỉnh là sai lầm phổ biến. Nếu thị trường quay đầu, bạn sẽ gặp tổn thất lớn. Đừng để lòng tham làm mất kiểm soát.
Các cạm bẫy trên thị trường chứng khoán
Ông Nguyễn Nhật Khánh, Trưởng phòng Tư vấn đầu tư tại Công ty Chứng khoán Mirae Asset, đã chia sẻ rằng có rất nhiều “cạm bẫy” trên thị trường chứng khoán. Chúng được chia làm hai nhóm chính:
- Chủ động: Những cạm bẫy do bị người khác lừa.
- Thụ động: Những cạm bẫy mà nhà đầu tư tự sa vào do thiếu tư duy đúng đắn.
1. Sai lầm trong phân bổ tài sản
Phân bổ tài sản không hợp lý là lỗi phổ biến. Thị trường chứng khoán có rủi ro cao, đặc biệt khi thị trường biến động mạnh. Nếu dồn hết tài sản vào chứng khoán, bạn có thể mất tới 50-70% vốn trong thời kỳ suy thoái.
Hãy phân bổ tài sản một cách an toàn và hợp lý.
Đừng quá tập trung vào một kênh đầu tư mà bỏ qua các kênh khác có tính ổn định hơn.
2. Sai lầm trong việc dùng đòn bẩy tài chính (margin)
Đòn bẩy tài chính mang lại cơ hội sinh lời cao nhưng cũng đi kèm rủi ro lớn. Trong thời kỳ thị trường giảm mạnh, sử dụng đòn bẩy có thể khiến bạn mất toàn bộ vốn đầu tư và còn phải gánh thêm nợ.
Chỉ nên sử dụng đòn bẩy khi có kế hoạch quản lý rủi ro cụ thể.
3. Hiệu ứng FOMO
FOMO (Fear of Missing Out) khiến nhà đầu tư hành động theo đám đông mà không đánh giá kỹ tình hình. Điều này dẫn đến việc mua cổ phiếu ở đỉnh và phải chịu lỗ khi giá giảm.
Đừng để tâm lý đám đông chi phối.
Hãy luôn dựa vào dữ liệu và phân tích thực tế trước khi đưa ra quyết định.
4. Thiếu phương pháp đầu tư
Nhiều người đầu tư mà không có phương pháp rõ ràng, dẫn đến hành động cảm tính và thiếu kỷ luật. Điều này gây ra chuỗi thất bại kéo dài và làm mất niềm tin vào thị trường.
Hãy xây dựng phương pháp đầu tư phù hợp với mục tiêu của bạn.
5. Bình quân giá giảm theo lời khuyên
Khi giá cổ phiếu giảm, nhiều nhà đầu tư tiếp tục mua thêm để giảm giá trung bình. Đây là chiến lược rủi ro cao và có thể khiến bạn mất nhiều hơn nếu xu hướng giảm tiếp diễn.
Hãy biết điểm dừng để bảo toàn vốn.
Trải nghiệm thực tế: Bài học từ nhà đầu tư F0
Phương Mai, một nhân viên văn phòng, đã bắt đầu đầu tư chứng khoán vào năm 21 tuổi. Ban đầu, cô kiếm được lợi nhuận nhỏ nhờ xu hướng thị trường. Tuy nhiên, lòng tham đã khiến cô đổ thêm nhiều vốn mà không tính toán rủi ro. Đến năm 2022, thị trường lao dốc khiến toàn bộ lợi nhuận của cô bốc hơi chỉ trong 2 tháng.
Bài học rút ra:
- Thận trọng và tỉnh táo: Luôn nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng trước khi đầu tư.
- Quản lý rủi ro: Đặt mức cắt lỗ cụ thể và tuân thủ kỷ luật.
- Đầu tư dài hạn: Tập trung vào các mục tiêu bền vững thay vì đầu cơ ngắn hạn.
- Lựa chọn cổ phiếu cẩn trọng: Chỉ chọn cổ phiếu từ các doanh nghiệp có tiềm năng.
- Tuân thủ kỷ luật: Không để cảm xúc chi phối.
3 tiêu chí để loại bỏ mã cổ phiếu
Phương Mai cũng đã học được cách loại bỏ các mã cổ phiếu không tiềm năng bằng 3 tiêu chí sau:
- Tính thanh khoản thấp: Cổ phiếu khó giao dịch và dễ bị thao túng.
- Lịch sử bong bóng giá: Giá cổ phiếu tăng cao bất thường và dễ giảm mạnh.
- Giá quá cao so với giá trị thực: Phản ánh đầu cơ và rủi ro bong bóng thị trường.
5 bài học đầu tư dành cho F0
- Chọn môi giới uy tín: Một môi giới đáng tin cậy sẽ giúp bạn đưa ra các quyết định đầu tư hợp lý.
- Chủ động học hỏi: Tự nghiên cứu và tìm hiểu thị trường thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào người khác.
- Xác định phương pháp phù hợp: Chọn phương pháp đầu tư dựa trên mục tiêu cá nhân và khẩu vị rủi ro.
- Chỉ đầu tư với vốn nhàn rỗi: Không vay mượn hoặc sử dụng đòn bẩy tài chính.
- Quản lý cảm xúc: Tránh để sự tham lam hoặc sợ hãi ảnh hưởng đến quyết định.
Tổng kết: Những sai lầm phổ biến
- Không nghiên cứu thị trường.
- Bỏ qua lời khuyên từ chuyên gia.
- Không có kế hoạch cắt lỗ.
- Đầu tư cảm tính và theo phong trào.
- Ôm cổ phiếu đầu cơ hoặc không tên tuổi.
- Dồn hết vốn vào một cổ phiếu.
- Đầu tư mà không có phương pháp cụ thể.
Lời khuyên cuối cùng
Đầu tư chứng khoán là một hành trình dài hạn. Để thành công, nhà đầu tư cần:
- Kiên nhẫn: Không nóng vội và đặt mục tiêu dài hạn.
- Trang bị kiến thức: Học hỏi từ sách, báo cáo tài chính, chuyên gia và các nguồn đáng tin cậy.
- Quản lý tài chính chặt chẽ: Chỉ đầu tư số tiền mà bạn sẵn sàng chấp nhận rủi ro.
- Tuân thủ kỷ luật: Không để cảm xúc chi phối hành động đầu tư.
- Cập nhật thường xuyên: Thị trường thay đổi liên tục; bạn cần luôn nắm bắt thông tin để điều chỉnh chiến lược kịp thời.
Hướng dẫn cơ bản cho nhà đầu tư mới (F0)
1. Tìm hiểu thị trường trước khi đầu tư
- Học cách đọc biểu đồ và phân tích xu hướng.
- Tìm hiểu về các ngành nghề tiềm năng và doanh nghiệp uy tín.
2. Bắt đầu với số vốn nhỏ
- Đầu tư nhỏ để tích lũy kinh nghiệm.
- Tránh vay mượn hoặc sử dụng đòn bẩy tài chính khi chưa có đủ hiểu biết.
3. Xây dựng danh mục đầu tư đa dạng
- Chọn cổ phiếu từ nhiều ngành khác nhau để giảm thiểu rủi ro.
- Đầu tư vào các doanh nghiệp có báo cáo tài chính minh bạch và tiềm năng phát triển.
4. Đặt mục tiêu cụ thể
- Xác định rõ mức lợi nhuận kỳ vọng và mức độ rủi ro chấp nhận được.
- Tuân thủ kế hoạch đã đặt ra, không thay đổi theo cảm xúc.
5. Thường xuyên đánh giá danh mục đầu tư
- Xem xét lại các khoản đầu tư định kỳ.
- Loại bỏ những cổ phiếu không còn phù hợp với mục tiêu.
Kết luận
Thị trường chứng khoán mang lại cơ hội lớn nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro cao. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng, học hỏi liên tục và tuân thủ kỷ luật là chìa khóa để nhà đầu tư tránh được những sai lầm phổ biến.
Hãy luôn nhớ rằng: Đầu tư thành công là sự kết hợp giữa kiến thức, kinh nghiệm và tâm lý vững vàng.
Chúc bạn thành công trên con đường đầu tư chứng khoán!
