Mô hình cây thông trong chứng khoán là gì?
Năm 2021, thị trường chứng khoán sôi động, với thanh khoản dồi dào, đã giúp nhiều trader thu lợi nhuận lớn từ các cổ phiếu tăng mạnh. Tuy nhiên, một số cổ phiếu lại bị đẩy giá quá cao so với giá trị thực và sau đó giảm đột ngột, gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư. Đây là hiện tượng được gọi là mô hình cây thông.
Mô hình cây thông xuất hiện khi giá cổ phiếu bị thổi phồng cao hơn giá trị thực, sau đó nhanh chóng rơi mạnh. Sự sụt giảm này khiến nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là những người mua cổ phiếu ở đỉnh, không kịp cắt lỗ và thậm chí gặp tình trạng “trắng bên mua”. Hiện tượng này thường xảy ra ở các mã cổ phiếu như IDI, SJF, TNI, LIC, là những cổ phiếu không đi kèm với kết quả kinh doanh nổi bật.
Tác hại của mô hình cây thông trong chứng khoán
Mô hình cây thông không chỉ khiến nhà đầu tư thua lỗ mà còn gây ra các rủi ro lớn hơn nếu họ sử dụng margin (đòn bẩy tài chính). Khi giá cổ phiếu giảm mạnh, những nhà đầu tư dùng margin có nguy cơ mất trắng tài sản.
Hiệu ứng FOMO (Fear of Missing Out) là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc các nhà đầu tư không đánh giá kỹ lưỡng thị trường mà chỉ chạy theo xu hướng đám đông. Họ thường mua vào khi giá cổ phiếu đã tăng cao, và khi thị trường quay đầu giảm, họ không kịp thoát hàng và bị kẹt ở đỉnh.
Các cổ phiếu thuộc mô hình cây thông thường là của những doanh nghiệp có kết quả kinh doanh không mấy ấn tượng. Điều này làm gia tăng rủi ro cho nhà đầu tư khi họ chỉ quan tâm đến xu hướng tăng giá mà bỏ qua yếu tố cơ bản của doanh nghiệp.
Nếu không may rơi vào mô hình này, nhà đầu tư có thể đối diện với việc mất toàn bộ vốn đầu tư. Đây là bài học xương máu cho những ai tham gia thị trường chứng khoán mà không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và kiến thức sâu rộng về thị trường.
Cách nhận biết mô hình cây thông trong chứng khoán
Mô hình cây thông thường xuất hiện khi giá cổ phiếu tăng mạnh trong thời gian ngắn, rồi nhanh chóng giảm sâu. Điều này xảy ra do một số tác động khách quan, khiến giá cổ phiếu bị đẩy lên cao hơn giá trị thực. Tuy nhiên, nếu quan sát kỹ, nhà đầu tư sẽ thấy rằng những mã cổ phiếu thuộc mô hình cây thông như TNI, LIC thường là của các doanh nghiệp có kết quả kinh doanh kém ấn tượng.
Ví dụ, cổ phiếu VRC đã tăng từ 5.000 đồng lên 40.000 đồng/cổ phiếu trong một thời gian ngắn, với thanh khoản tăng vọt. Tuy nhiên, sau đó, giá đã nhanh chóng quay đầu giảm mạnh và hình thành mô hình cây thông.
Phân tích báo cáo tài chính của VRC cho thấy doanh thu năm 2021 chỉ đạt hơn 34 tỷ đồng, giảm ba lần so với năm 2020. Doanh thu liên tục giảm từ 81 tỷ đồng năm 2017 xuống còn 3 tỷ đồng năm 2021. Dù vậy, giá cổ phiếu vẫn bị đẩy lên cao, khiến nhiều nhà đầu tư đặt câu hỏi về tính hợp lý của mức giá này. Đây là một minh chứng điển hình của mô hình cây thông trong chứng khoán.
Cách tránh mô hình cây thông trong chứng khoán
Để tránh rơi vào mô hình cây thông, nhà đầu tư cần phải phân tích kỹ lưỡng số liệu trước khi ra quyết định. Cần xem xét kỹ các yếu tố như kết quả kinh doanh của công ty và các chỉ số kỹ thuật của cổ phiếu trước khi quyết định mua vào.
Đầu tư chứng khoán không phải trò chơi may rủi. Nó đòi hỏi sự hiểu biết, khả năng phân tích và tính toán cẩn thận, đặc biệt là trong những trường hợp giá cổ phiếu tăng đột ngột. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tỉnh táo trước các biến động giá có thể giúp nhà đầu tư tránh được rủi ro của mô hình cây thông.
